Basiskennis voorwaarde voor een mooie las

Goed personeel is schaars, goed technisch geschoold personeel lijkt al helemaal een rariteit te zijn. Dit geldt dubbel en dik voor lassers, een stiel waar ongelooflijke mooie dingen mee te doen zijn, maar die een flinke portie vakbekwaamheid vereist. Je moet ruiken, voelen en weten waar je mee bezig bent en dat begint met een grondige basiskennis van de lastechniek. Pas als die aanwezig is, kan Industrie 4.0-technologie het verschil maken om tot een hogere kwaliteit en productiviteit in lassen te geraken.

De roep om goede lassers is iets van alle tijden. De industrie heeft altijd verlegen gezeten om gekwalificeerde lassers. De basisprincipes waar twintig jaar geleden tegen gezondigd werd, zijn nog altijd dezelfde als vandaag. Toch lijkt de schaarste aan vakbekwame lassers groter dan ooit. Jongeren halen hun neus op voor het vak en bij gebrek aan interesse hebben ook een aantal scholen hun lasopleiding gesloten. Het begint te schorten met de basiskennis. Een negatieve spiraal dus, die moeilijk te doorbreken lijkt, net op het moment dat de industrie goed boert en technisch personeel ‘in hot demand’ is. Wat is er aan de hand?

Virtueel lassen toont in elk geval dat lastechnologie mee is met zijn tijd en alle moderne snufjes benut om het leven van de lasser aangenamer te maken.

Naar een gezonder, veiliger, hipper imago

Het beroep torst nog steeds hetzelfde ‘vuile’ imago als vroeger en dat doet de instroom zeker geen deugd. Spatten, rookvorming … men kan er nu eenmaal niet om heen. Het zijn eigenheden aan het lasproces. Toch staan we vandaag al stukken verder dan enkele decennia terug. Technologie zoals puntafzuiging op de lastoorts en lashelmen bieden de nodige bescherming. Lassers moeten hun dagen niet meer doorbrengen in donkere, rokerige omgevingen. Dat moet misschien nog wat duidelijker in de verf komen te staan. Leer ze werken met dergelijke beschermingstechnologie, zodat ze in de praktijk ook echt benut wordt en geen stof verzamelt in een kast. Lastoortsen met puntafzuiging bijvoorbeeld zullen door hun volume en gewicht misschien minder goed in de hand liggen. Als u lasser er niet mee aan de slag wil, kijk dan of ruimtelijke afzuiging een alternatief is. Of leer hem er mee omgaan, zodat hij veilig aan het werk kan. Een andere evolutie die het imago ten goede kan komen is virtueel lassen. Dat zou bijvoorbeeld soelaas kunnen brengen om jongeren warm te maken voor een lasopleiding. Het toont in elk geval dat lastechnologie mee is met zijn tijd en alle moderne snufjes benut om het leven van de lasser aangenamer te maken. Een goede introductie, dat zeker. Maar vergeet virtuele lassers ook niet tegelijk al in aanraking te brengen met ‘the real deal’. Zodat ze zich geen bult schrikken wanneer ze voor het eerst in een echte werkomgeving terecht komen en de warmte van het werkstuk voelen stralen.

Leer jonge lassers werken met beschermingstechno-logie zoals puntafzuiging, zodat ze in de praktijk ook echt benut wordt en geen stof verzamelt in een kast. (Beeld: Foto Studio Wiegand)

Opleiding basistechnieken zelf in handen nemen

Bedrijven mogen voor het opleiden van jongeren tot vakbekwame lassers niet alleen naar de opleidingsinstituten en scholen kijken. Door eigen opleidingen te voorzien, tenzij van oudere ervaren lassers in het bedrijf die de kneepjes van het vak doorgeven, tenzij van fabrikanten die gespecialiseerd zijn in specifieke technieken, kan men zelf een deel van de oplossing zijn. Dat geldt ook voor de fabrikanten. Om het juiste advies te geven, moet ook een verkoper van wanten weten. Er moet gehamerd worden op de basistechnieken, die moet men onder de knie hebben. Dat bij ondernemers de schrik heerst dat zij voor de opleiding betalen en dan een ander bedrijf met de vruchten gaat lopen, mag geen excuus zijn. De nood is prangend genoeg om net die kandidaten te zoeken met het juiste groeipotentieel, die bereid zijn om te leren. Vergeet ook niet dat technologie niet stilstaat. De lasmaterialen veranderen, de gassamenstelling, de toestellen … Het is niet omdat een lasser een manier van werken heeft die al jaren werkt, dat het daarom de beste, de meest efficiënte is. Probeer ook uw bestaande personeel dus warm te maken voor opleidingen. Probeer hen uit te dagen om het volle rendement uit een toestel of een toepassing te halen. Een mooi voorbeeld daarvan zijn paarse wolfraamelektroden. Zowel qua rendement als veiligheid (radioactiviteit) betekenden ze een stap vooruit op de gethorieerde variant, die in Nederland al verboden is. Toch kostte het veel inspanningen van fabrikanten om lassend België daarvan te overtuigen.

Het is niet omdat een lasser een manier van werken heeft die al jaren werkt, dat het daarom de beste, de meest efficiënte is. Probeer ook uw bestaande personeel warm te maken voor opleidingen. Beeld: Michal Rojek)

Pas dan kijken naar hoogtechnologische snufjes

Pas als die basistechnieken in de vingers zitten, zal u baat hebben om naar moderne technologie te kijken. Maar opgelet niet elk nieuw snufje brengt u het gewenste rendement. Het wondermiddel om menselijke expertise volledig te vervangen is nog niet uitgevonden. Alles begint met technische kennis, want lassen is en blijft een samenspel van fysica en scheikunde om tot nieuwe constructies en oppervlakken te komen. Probeer dus door de hype heen te kijken en te onderzoeken waar precies de meerwaarde voor uw productieproces ligt. Cobottechnologie bijvoorbeeld kan bijzonder interessant zijn om automatisering te laten lonen bij kleiner seriewerk (bijvoorbeeld 200 à 300 stuks). Het programmeren kan een stuk intuïtiever gebeuren dan bij de klassieke robot, maar daar blijft wel tegenover staan dat u de cobot moet leren hoe uw product te lassen. En dat uw toepassing intrinsiek veilig moet zijn, lassen brengt nu eenmaal de nodige veiligheidsrisico’s met zich mee. Voor elk gevaar bestaat er een oplossing, maar die brengen een prijskaartje met zich mee wat zijn prijsvoordeel ten opzichte van robots weer zal verkleinen.

Het wondermiddel om menselijke expertise volledig te vervangen is nog niet uitgevonden. Alles begint met technische kennis, want lassen is en blijft een samenspel van fysica en scheikunde om tot nieuwe constructies en oppervlakken te komen.