Staal, duurzaam basismateriaal voor producten van de toekomst

ArcelorMittal Belgium, hart van de circulaire economie. Dat wordt de titel van de lezing waarin CEO Manfred van Vlierberghe op Advanced Engineering zijn passie voor staal wil overbrengen op het publiek. “Zowel als product als als proces staat dit basismateriaal echt in het midden van de transformatie waarvoor de industrie vandaag staat. Windmolens, zonnepanelen, waterstofleidingen … ze kunnen niet zonder ons staal. Maar het is aan ons om dat ook op een zo duurzaam mogelijke manier te produceren”, vat Van Vlierberghe de boodschap samen.

Nochtans heeft de staalindustrie door haar hoge CO2-emissies geen al te groene reputatie. Dat ontkent Van Vlierberghe allerminst. “Niet ver van onze site in Gent ligt de productie van Volvo. Als je uit energieoogpunt naar onze beide bedrijven kijkt, dan hebben zij zowat 1/750ste nodig van wat wij verbruiken. Wat Volvo met een aantal windmolens kan oplossen, daarvoor zouden wij dan een paar nucleaire centrales nodig hebben. Maar we slagen er hier in Gent wel in om het staal 25 à 30% energiezuiniger produceren dan een gemiddelde ton staal elders in de wereld. We gaan de strijd tegen de klimaatopwarming niet winnen door het elders te produceren, maar door onze inspanningen om klimaatneutraal te produceren op te drijven.”

ArcelorMittal loopt voorop in die strijd. Alleen al in Gent zijn er met Steelanol (productie van ethanol uit koolstofrijke gassen) en Torero (productie van biokool uit afvalhout) twee veelbelovende initiatieven om flink wat CO2-emissies te weren. “Met het hele bedrijf hebben we een roadmap uitgestippeld naar klimaatneutraal staal. Tegen 2050 willen we daar wereldwijd geraakt zijn. Stappen en voorstellen die geen hogere wiskunde zijn, maar realistisch, technisch en economisch haalbaar. In een wagen zit vandaag ongeveer een ton staal. Als we dat volledig groen produceren, zou dat neerkomen op een meerkost van 200  euro. Een peulenschil voor de consument op de prijs van zijn wagen. Ik denk dat de meeste autobestuurders dit graag willen neerleggen voor een milieuvriendelijkere wagen. Maar voor de constructeur loopt die rekening natuurlijk wel hoger op, gezien de volumes die hij verwerkt. Daarom kunnen we dit niet alleen. De klanten en de overheid moeten samen met ons die transitie willen maken.”

Van de overheid verwacht Van Vlierberghe de juiste regelgeving. “Het heeft heel veel voeten in de aarde gehad om het Steelanol project gelanceerd te krijgen. Omdat we ethanol produceren uit koolstof die we recycleren uit de productie – een afvalstroom dus – kwam er veel meer regelgeving bij kijken. Terwijl we er net iets goeds mee doen voor het milieu en de maatschappij. Het regelgevend kader zou meer een incentive moeten zijn voor duurzame initiatieven, in plaats van een belemmering. Ook op het vlak van het uitbouwen van de infrastructuur van de toekomst heeft de overheid haar rol te spelen. Er zullen in de havens enorme pijplijnen moeten komen om CO2 of waterstof te transporteren, en nieuwe elektriciteitsverbindingen. En ten slotte moet ze met de juiste financieringsmechanismen over de brug komen om de overgang te maken. Als we elke euro die we betalen aan ETS (emissions trading system) zouden mogen inzetten voor de transformatie van onze industrie, dan zouden we geen euro van de belastingbetaler nodig hebben. Nu krijgen we daarvan maar een fractie terug, 10 à 15%. De rest dient om gaten in de begroting dicht te fietsen.”

Van Vlierberghe hamert er dan ook op dat het tackelen van de klimaatproblemen een en-en-verhaal moet zijn. “Een heilige graal bestaat niet. Groene waterstof is nuttig, maar als we enkel maar die initiatieven ondersteunen met subsidies, missen we een belangrijk deel van de puzzel. Daarom bewandelen we als groep zelf verschillende paden tegelijk. De concrete uitwerking van onze roadmap verschilt per site. In Amerika bouwen we elektrische ovens en gasreductie-installaties. India zet sterk in op hernieuwbare energie. Waterstof is een inherent deel van dat verhaal, maar evengoed carbon capture utilisation en storage. Laten we op voorhand vooral geen taboes uitspreken, maar alle kansen aangrijpen om te verduurzamen. Niks doen is het ergste van allemaal. Als een huis in brandt staat, moet er geblust worden. Dan maakt het niet uit met welk water dat gebeurt.”  

De inspanningen van ArcelorMittal zijn samen te vatten op drie assen. “De eerste as zet in op energie-efficiëntie volgens het motto ‘de beste energie is de energie die je niet gebruikt’. Denk maar aan isolatie, optimalisatie van de logistiek, maar ook aan hergebruik van restwarmte en hernieuwbare energie. In onze tweede as vervangen we kolen door een combinatie van gas en elektrificatie. Hier wordt volop gewerkt aan een mega-investering in onze site. En de derde as, ten slotte, zet in op circulair gebruik van koolstof, zeg maar CCU en CCS. Hiervan zijn Steelanol en Torero mooie voorbeelden. De hoofdbetrachting is te komen tot volledig CO2-vrije processen. Een radicale omslag is moeilijk, daarom omarmen we elke stap in de goede richting.”

Van de 5 miljoen ton staal dat vorig jaar in Gent geproduceerd werd, was 1,2 miljoen ton afkomstig uit schroot alleen. “Klanten hebben hier steeds meer vraag naar. De automobielsector bijvoorbeeld. Zij willen niet alleen grondstoffen gebruiken waar minder CO2-emissies mee gepaard gingen, maar waarin ook recycled content verwerkt zit. Dat is een concrete vraag vanuit Europa. Daarom geloof ik erin dat we onze ambities zullen realiseren, dat we de strijd tegen de klimaatopwarming kunnen winnen. Het is zaak nu iedereen mee te krijgen in die transitie. Dat verhaal brengen we ook naar toekomstige ingenieurs en operatoren. Al die knappe koppen kunnen bij ons echt het verschil maken om de wereld te verbeteren. We willen de komende jaren verder investeren in onze efficiëntie, een warmtenet opzetten, minder koolstof uitstoten, en die koolstof verstandig weer gebruiken. Met Steelanol en Torero tekenden we voor wereldprimeurs. Ons engagement is er om duurzamer te worden.”

Voor Van Vlierberghe vloeit dat allemaal voort uit de passie voor staal als basismateriaal. “Zoveel basismaterialen zijn er niet. Staal, cement, aluminium, plastics … daaruit worden de meeste producten gemaakt. Het ene vervangen door het andere levert eigenlijk weinig op voor het milieu. Staal is in zijn kern oneindig recycleerbaar, een ideale basis dus voor de duurzame producten van de toekomst. Bovendien is staal bijzonder dynamisch. Misschien wel de helft van wat we nu produceren bestond vijf jaar geleden nog niet. Dat danken we aan nieuwe metallurgische processen. We staan hier dus echt niet stil.”    

De hele keten, van ontwerpen tot maken

Advanced Engineering vindt plaats op 15 en 16 mei. De scope van dit beursevent? Elke fase van het productontwikkelingsproces, voor elke sector van de Benelux maakindustrie. U ontmoet meer dan 250 exposanten die u helpen vanaf het design, engineering en de proto­typing van uw product tot het kiezen van de juiste componenten en elektronica. De innovaties op de beurs werken over grenzen heen, ontmoet en leer van uw collega’s vanuit de machinebouw, elektronica, medical devices, automotive, airspace, bouwmaterialen, onderzoek … 

Dit jaar vindt de beurs gelijktijdig plaats met het nieuwe event Advanced Manufacturing: alles wat u wilt weten over hoe die ontwikkelde producten dan het beste gemaakt kunnen worden. Het event bundelt drie beurzen en begint al een dagje eerder, op 14 mei. Naast de gekende las-en snijtechnologieën op Welding Week, kan u vanaf nu op Metal ook oplossingen vinden voor al uw metaalbewerkingen. Op Subcontracting ontmoet u dan weer industriële toeleveranciers die gespecialiseerd zijn in metalen onderdelen en bewerkingen. Kortom, de hele keten van de maakindustrie samen onder het dak van Antwerp Expo.